Wat wordt bedoeld met houtachtige winterstekken nemen?
Het nemen van winterstekken is een manier om bepaalde planten te vermeerderen door het snijden van stekken terwijl de planten in winterrust zijn, dus wanneer ze hun bladeren zijn verloren. Een winterstek neemt men van een eenjarige, houtachtige twijg, in tegenstelling tot een zomerstek die men neemt van kruidachtige takken. Bepaalde plantensoorten laten toe om te vermeerderen via zowel zomerstek als winterstek. Een vuurdoorn winterstek nemen kan perfect, maar dit kan ook in de zomer. Een sneeuwbal stekken daarentegen doe je beter in de zomer.
Welke soorten winterstekken bestaan er?
Een winterstek is een vermeerderingsmethode die kan gebruikt worden op diverse soorten klein fruit, sierheesters, druivenranken en onderstammen van fruitbomen. Er bestaan drie soorten van winterstekken: de gewone stek, de hielstek en de krukstek. De keuze voor een bepaalde stek is afhankelijk van welke plant of plantensoort je wil gaan vermeerderen.
De gewone stek of lidstek
Bij het nemen van een gewone stek hou je rekening met slechts twee ogen. De totale steklengte is ongeveer 25 centimeter die je bovenaan net boven een oog afknipt en onderaan net onder een oog.
Een lidstek wordt het vaakst gebruikt bij plantensoorten die snel en gemakkelijk wortelen. Vooral bij de zwarte bes (Ribes nigrum) en de rode bes (Ribes rubrum) geeft een lidstek een prima resultaat. Bij druiven daarentegen verloopt de wortelvorming wat trager, waardoor een gewone stek nemen vaak niet het gewenste resultaat oplevert.
De hielstek of voetstek
Een plantensoort die moeilijker wortelt zal over het algemeen via een hielstek worden vermeerderd. Een hielstek wordt genomen door een stuk van een meerjarige tak af te scheuren of af te knippen en net boven een oog bij te knippen. De totale lengt van de stek is ook ongeveer 25 centimeter.
Een hielstek wordt gebruikt voor het vermeerderen van onder meer:
- Onderstammen van een perenboom
- Onderstammen van een kweepeerboom
- Onderstammen van een pruimelaar
- Onderstammen van een kerselaar
- Bepaalde varianten van pruimen, bijvoorbeeld mirabelpruim
- Kruisbessen en stekelbessen
- Dwergkwee of Japanse sierkwee (Chaenomeles japonica)
De krukstek
Een krukstek wordt zelden gebruikt, enkel bij druiven of plantensoorten met een dikker plantenmerg. Ook hier is de stek zo’n 25 centimeter lang, maar aan de basis laat je een dwarse tak zitten van ongeveer drie centimeter. Je krijgt als het ware een omgekeerde T-vorm.
Wanneer kun je best houtachtige winterstekken nemen?
Een winterstek neem je best als de plant al de bladeren heeft laten vallen en dus in winterrust is, maar kan je in principe wel de volledige winter door maken.
Kies hiervoor een niet al te natte, vorstvrije dag tussen begin november en eind februari.
Vaak heeft een bepaalde plantensoort ook een voorkeur van snoeimoment. Onderstammen van fruitbomen bijvoorbeeld kun je best stekken in november, zo vroeg mogelijk in de winterrust. Doordat de winterstek zo vroeg genomen is, kan in de zomer van datzelfde jaar al op deze winterstek verder geoculeerd (vermeerderd) worden.
Hoe neem je een houtachtige winterstek?
Stap 1: het nemen van de stek bij de moederplant
Het maken van een houtstek begint bij het uitkiezen van een geschikte scheut. Deze moet volledig uitgegroeid en stevig zijn. Met uitzondering van de populier, gebruiken we geen kruidachtige delen om een winterstek te nemen. Gebruik voor een winterstek het donkere deel van de stengel, het stuk in het midden van de tak is meestal het best geschikt. Het onderste stuk kan al te houterig zijn.
Neem een stuk van ongeveer 25 centimeter en controleer of die goed gevormde, gezonde ogen heeft. De controle van de ogen is belangrijk, hieruit groeit namelijk de nieuwe plant. Van bepaalde sierbomen, zoals de wilg, plataan en populier snijden we langere houtstekken af, gaande van een halve meter tot zelfs twee meter. Deze stekken worden ook poten genoemd.
Knip met een scherpe snoeischaar de stengel net boven de eindknop schuin af. Snij ook zijtakjes en doorns af. Dit doe je om beschadiging aan andere takken die je samen met deze stek gaat bundelen te voorkomen.
Stap 2: behandelen van de stek met groeistoffen of bewortelingshormonen
Bij bepaalde plantensoorten is het goed om ze na het stekken met een groeistof of beschermend product te behandelen. Een vijg (Ficus Carica), witte moerbei (Morus alba) en ook de zwarte moerbei (Morus nogra) zijn soorten die snel uitdrogen na het stekken. Het kan helpen om de wonden met entwas te bestrijken.
Soms worden planten na het stekken met een bewortelingshormoon of een groeistof behandeld, dit om het vormen van nieuwe wortels te gaan versnellen en versterken. Hierbij worden de planten onmiddellijk na het stekken met de onderste 2 à 3 centimeter van de stek in de vloeistof gezet, waardoor ze het product kunnen opzuigen. Na een etmaal ongeveer worden de stekken in een koele, tochtvrije ruimte gezet, met de natte onderkant naar boven. Op die manier kunnen de stekken goed uitdrogen en niet gaan rotten.
Stap 3: inkuilen van winterstekken
De stekken worden pas in het voorjaar terug in volle grond geplant. Tot dan moeten de stekken ingekuild worden. Inkuilen doe je best op een plaats die beschut is en niet in volle zon gelegen is, langs een noordenmuur bijvoorbeeld. Zo bied je de ideale groeiomstandigheden waardoor de snijwonden goed kunnen herstellen en de stek sterke nieuwe wortels kan vormen.
Maak een kuil en graaf de stekken in. Zorg dat ze nog ongeveer voor 1/3 van de stek boven de grond uitsteken. Gooi de kuil terug dicht en stamp de aarde goed aan.
Zorg ervoor dat de stekken niet in het water of al te vochtige grond ingekuild worden, zo kunnen ze niet gaan rotten. Ondervind je dat de grond relatief droog is? Probeer dan de stekken zo recht mogelijk in de grond te zetten. Bij wind zullen ze hierdoor niet zo snel omwaaien.
Bij sommige plantensoorten, bijvoorbeeld bij rode bes, zwarte bes en hybiscus, is het ook haalbaar om de winterstekken in een pot op een vorstvrije plaats te laten overwinteren, bijvoorbeeld in een glazen kas. Hou de planten dan wel tot begin mei in deze ruimte vooraleer ze in volle grond uit te planten.
Stap 4: het uitplanten in volle grond
Wacht met uitplanten op de definitieve plaats tot maart of april, wanneer de grond voldoende opgewarmd en opgedroogd is.
Bereid de grond van de definitieve plaats waar de stekken moeten komen eerst voor. Ideaal is een stuk grond die niet te nat is en niet recent met verse stalmest werd bewerkt. Maak de grond goed los met een woelvork.
Maak een put en plaats de stekplanten zo recht mogelijk in de put. Zorg ervoor dat alle wortels goed in het plantgat zitten. Maak de put terug dicht en stamp de aarde goed aan, tot tegen de stek. Doe dit voorzichtig zodat je de stengel niet kraakt.
Plant verschillende stekken naast elkaar op een afstand die is aangepast aan de plantensoort. Een sierstruik of een bessenstruik plant je op een afstand van 40 centimeter van elkaar, met 30 centimeter tussen de rijen. Onderstammen van peren- en pruimenbomen worden ook op 40 centimeter van elkaar geplant, maar de afstand tussen de rijen is slechts 20 centimeter.
Stap 5: het verzorgen van de stekken na het uitplanten
Het voornaamste is dat de grond waarin de stekken werden uitgeplant onkruidvrij gehouden wordt. Regelmatig harken en schoffelen is dus de boodschap. Het kan al veel schelen om bij het uitplanten gebruik te maken van een anti-worteldoek om het woekeren van onkruid onder controle te houden.
De meeste voorjaarsbloeiers zoals een Forsythia en een Weigelia vragen extra zorg. De eerste bloemen die aan de takken verschijnen moeten worden weggeplukt, dit om de groei te bevorderen.
Zorg ook dat de planten niet in al te felle zon staan en zorg voor zonnewering waar mogelijk.