Een schaduwrijke tuin is een miskend begrip bij veel mensen. Een schaduwrijke tuin betekent zeker niet dat er geen kleurrijke bloemen kunnen groeien, of dat het grootste deel van de tuin uit betegelde oppervlakten moet bestaan omdat er toch niets anders goed zou groeien. Integendeel, een schaduwrijke tuin biedt heel wat mogelijkheden!
Wanneer is een tuin ‘schaduwrijk’?
Een schaduwrijke tuin heeft per dag minder dan vier uur volle zon en bestaat uit planten die hier geen hinder van ondervinden.
Hoe ontwerp je een schaduwrijke tuin?
Er zijn een aantal elementen waar je rekening mee moet houden bij het ontwerpen van een schaduwrijke tuin: het aantal uren zonlicht en de plaatsen waar de zon dan precies schijnt, de vochtigheid van de bodem en uiteraard de keuze van de planten.
Het zonlicht en de schaduw
Het is goed om bij te houden wanneer en waar de zonnestralen precies vallen in de tuin. Maak een overzichtelijk grondplan van de tuin en duidt dit met verschillende tijdschema’s aan. Maak een schema voor ’s morgens, een voor in de namiddag en ook een plan voor ’s avonds. Zo weet je duidelijk wanneer welke plaatsen in de tuin belicht worden en voor hoe lang. Het is belangrijk om te weten welke plaatsen bijvoorbeeld wat meer zonlicht krijgen. Die plekjes kun je dan voorbehouden voor planten die het goed doen in halfschaduw.
Houdt deze schema’s ongeveer een jaar lang bij, zodat je het zonlicht kunt volgen tijdens de vier seizoenen. Het zonlicht varieert namelijk per seizoen, net als de hoeveelheid neerslag. Ook zal een boom in de zomer meer schaduw geven door het volle bladerdek, dan in de winter wanneer de kale takken meer licht doorlaten.
De vochtigheidsgraad van de schaduwrijke tuin
De waterhuishouding in een schaduwrijke tuin is anders dan een tuin die in de volle zon ligt. Het kan zijn dat de grond te droog wordt omdat de regen door de grote bomen of door bepaalde muurtjes in de tuin niet tot bij de bodem kan geraken. Het kan ook zijn dat de bodem net te vochtig is omdat er te weinig zonneschijn is die de bodem doet opdrogen. Duid de droge en de vochtige plekken ook aan op het tuinplan. Zo weet je perfect waar je planten die veel water nodig hebben moet zetten, en kun je planten die een drogere grond prefereren ook een geschikt plaatsje geven. Je kan ook perfect zien waar je eventueel op warme zomerdagen water moet bijgeven, en waar net niet.
Welke planten gedijen goed in een schaduwrijke tuin?
Sommige planten doen het extra goed wanneer ze in de schaduw van een tuinmuurtje of onder het bladerdek van een andere plant kunnen groeien. Deze planten verkiezen net de schaduw en zullen zelfs minder goed groeien wanneer ze te veel of te lang in de volle zon staan. Op basis van het tuinplan dat je hebt opgemaakt kun je nu bepaalde planten gaan uitkiezen. Volgende planten doen het goed in een schaduwrijke tuin:
Longkruid (Pulmonaria)
Longkruid laat zien dat een schaduwplant niet per se saai hoeft te zijn. Zowel de gevlekte bladeren als de paarse en roze bloemen brengen meteen kleur in de tuin. Hoe meer schaduw de plant krijgt, hoe donkerder de bladeren zullen worden en hoe duidelijker de witte vlekjes zich zullen aftekenen tegenover de groene achtergrond. Longkruid bloeit al vroeg in het voorjaar, van maart tot april. Schaduw is geen probleem, een te droge bodem wel. Zorg dus dat de plek waar je Pulmonaria plant, voldoende vochtig is.
Schuimbloem (Tiarella)
Schuimbloemen zijn misschien wat minder gekend als tuinplant, maar kun je wel vaak spotten in een bos. Ze gedijen namelijk zeer goed onder een dicht bladerdek en houden van een vochtige ondergrond. Ze bloeien kort, maar de bloei is wel uitzonderlijk mooi. De lange pluimen die de plant vormt wuiven in elk windje dat door de tuin waait. Bijkomend voordeel van een Tiarella is dat het een groenblijvende plant is. Ook als de bloemen na een korte bloeiperiode zijn uitgebloeid zullen de bladeren nog lang kleur aan de schaduwrijke tuin blijven geven.
Gebroken hartje (Dicentra spectabilis)
Het tranende hartje of het gebroken hartje kenmerkt zich door de speciale vorm van de bloemen, die op een gebroken hartje lijken. Dicentra komt oorspronkelijk uit China, Korea en ook in Oost-Siberië komt men deze plant nog vaak in de vrije natuur tegen. Gebroken hartjes houden van een lichte schaduw of een halfschaduw. Ze kunnen wel een beetje zon verdragen, maar zeker geen volledige schaduw. Het Gebroken hartje is tevens een vaste plant, dus kies zeker een goed plaatsje op het tuinplan, zodat het jaren op dezelfde standplaats in de schaduwrijke tuin kan blijven staan.
Schaduwkruid (Pachysandra terminalis)
Deze plant doet zijn naam alle eer aan. Hoe meer schaduw deze plant heeft, hoe beter hij het zal doen. Je zal merken dat wanneer de plant niet veel zonlicht krijgt, dat de bladeren een mooiere, diepere kleur zullen krijgen. Schaduwkruid is als laagblijvende plant ook geschikt om grotere oppervlaktes mee te beplanten. Zo vormt het een waardig alternatief voor een gazon, aangezien gras het niet goed zal doen in een schaduwrijke tuin. Waar je wel rekening moet mee houden is het feit dat Pachysandra niet van een te natte bodem houdt, kies dus een drogere plaats in de schaduwrijke tuin. Geef ook niet te veel extra water gedurende drogere periodes. Je zal er waarschijnlijk meer kwaad dan goed mee doen. Schaduwkruid is namelijk gevoelig voor bepaalde schimmels zoals Volutella pachysandra, die de kop opsteken wanneer de plant te vochtig staat.
Hartlelie (Hosta sieboldiana)
Ook Hartlelies, wellicht beter bekend onder de naam Hosta, zullen het goed doen in een tuin waar de schaduw overheerst. Er zijn bovendien heel wat variëteiten beschikbaar waardoor je als tuinier naar hartenlust kan combineren. Er zijn soorten met lichtgroene bladeren en soorten hosta’s met donkergroene bladeren. Ook zijn er tal van planten met bladeren met een gele of witte rand en zijn de bladeren groot of net klein. Er mag gerust heel wat schaduw zijn voor een Hartlelie, maar de bodem dient wel licht vochtig te zijn. Enig nadeel aan een hostaplant is dat het echte magneten zijn voor slakken.