Het proces om zelf je eigen kiwi’s te kweken is eenvoudig, maar wel enkel weggelegd voor tuiniers met een engelengeduld. Het duurt namelijk vijf tot zeven jaar eer je de eerste vruchten van je zelfgekweekte kiwiplant kunt plukken.
Kiwi’s groeien als een soort wingerd, die het beste gedijt in een gematigd gebied. Zoals gezegd heeft een kiwiplant meerdere jaren nodig om een volwassen leeftijd te bereiken en vruchten voort te brengen. In tussentijd is de plant wel een decoratief element in de tuin dat weinig onderhoud vergt.
We kunnen het proces om zelf kiwi’s te telen opsplitsen in een aantal stappen.
1. Kies de soort kiwi die je wenst te kweken
Er bestaan drie soorten kiwi’s: de gewone kiwi, de gele of gouden kiwi en de kiwibes.
De gewone bruine kiwi
De gewone kiwi (Actinidia deliciosa) is de soort die het meest gekend is. Deze bruine, harige vrucht heeft groen vruchtvlees en zwarte pitjes in een mooie ring. De gewone kiwi groeit het best in een meer gematigd klimaat, aangezien deze variëteit een maand met temperaturen van -1 tot 7°C nodig heeft om goed te kunnen groeien.
De gele of gouden kiwi
Gouden kiwi’s (Actinidia chinensis) hebben een koudere temperatuur nodig om te kunnen groeien, van -12 tot 1°C. Vandaar dat deze kiwisoort misschien minder geschikt is om in ons klimaat goed te gedijen. Jammer, want deze gele kiwi is heel populair in ons land omwille van de zoetere smaak en zachtere schil.
De kiwibes
Kiwibessen zijn veel kleiner dan de gewone en de gele kiwi. Ook hun schil is veel dunner en minder harig. Kiwibessen zijn er in twee varianten: Actinidia arguta en Actinidia kolomikta. Deze kiwivruchten zijn beiden winterhard, waarbij de kolomikta nog koudere temperaturen verdraagt dan de arguta. De kiwibes is dus een ideale plant voor koudere streken, waar harde winters geen vat hebben op deze planten.
Bijkomend voordeel is dat een kiwibes veel sneller dan de gewone en de gele kiwi volwassen is en vruchten draagt. Voor wie niet het nodige geduld kan opbrengen om te wachten tot de gewone of gouden kiwi oogstbaar is, is een kiwibes in de tuin misschien een goeie oplossing!
2. Verzamel het zaad van de kiwi
Het zaad verzamelen uit een kiwi is eenvoudig, maar hou er wel rekening mee dat de geoogste vruchten soms niet hetzelfde zijn als de moedervrucht. Wil je dit vermijden, dan koop je best zaden bij een zadenhandelaar in een fysieke winkel of online.
Om uit een kiwi die je kocht in de supermarkt zelf de zaadjes te halen, ga je als volgt te werk:
- Snij de kiwi in twee, lepel de inhoud eruit en doe die in een grote kom.
- Doe wat water in de kom en maak de zaadjes los met je vingers.
- Spoel alles door een zeef tot enkel de zaadjes nog overblijven.
- Leg de uitgelekte zaden op keukenpapier, vouw dicht en steek dit in een hersluitbaar diepvrieszakje.
3. Laat de zaadjes kiemen
Leg het zakje met de kiemen goed afgesloten op een warme plaats in huis. Elke dag ga je even kijken en maak je het keukenpapier weer wat vochtig indien nodig. Het papier mag zeker niet te nat zijn, want dan gaan de zaadjes beschimmelen. Te droog is ook niet goed, aangezien de zaadjes voldoende vocht nodig hebben om te kiemen.
Na enkele dagen zullen de zaadjes de eerste kiemen vertonen.
4. Plant de ontkiemde zaden uit
Als de zaadjes goed gekiemd zijn is het tijd om ze uit te planten in een potje. Vul een aantal potjes met potgrond. De diameter van de potgrond is ongeveer 10 centimeter. Scheur of knip het keukenpapier met de kiemen in een aantal stukken. Zorg hierbij dat er in elk stukje keukenpapier maximaal vijf zaden zitten. Leg deze stukken in de verschillende bloempotten en bedek met wat aarde. Druk alles lichtjes aan en geef een klein beetje water.
5. Zet je potjes op een lichte, warme plaats
De jonge kiwiplantjes hebben nood aan warmte en zonlicht om goed te kunnen groeien. De vensterbank is ideaal. Bovendien hebben ze ook een decoratieve waarde. Als de planten te groot worden voor de potjes, verplant ze dan naar een groter exemplaar zodat de wortels voldoende plaats hebben om te kunnen groeien. Mest ze op deze momenten ook wat bij.
6. De kiwiplant uitplanten in de tuin: welke plaats kies je best?
Om de kiwiplanten goed te laten verder groeien in de tuin is het belangrijk om de standplaats zorgvuldig te kiezen.
- Kies een plaats in volle zon, dit zal de vorming van vruchten bevorderen.
- Geef de plant voldoende ruimte. De plaats zal nu nog wat groot lijken, maar de plant moet nog veel groeien.
- Kiwi’s hebben een voorkeur voor een lichtzure grond, warbij de pH-waarde tussen 6 en 6.5 schommelt.
- De bodem moet waterdoorlatend zijn en voldoende vochtig.
- Er zal een steun voor de plant moeten gemaakt worden. Kies dus een plaats in de tuin waar dit mogelijk is.
7. Een raamwerk geeft je kiwiplant de nodige steun
Kiwiplanten zijn klimmers die de nodige steun en begeleiding nodig hebben om ten volle te kunnen groeien. De manier waarop je dit raamwerk maakt speelt geen rol, als het maar voldoende steun en leiding biedt. Dit kan een verticale steun zijn langs een muur, waarbij de lichtinval uitstekend is of een traliewerk met T-balken zoals bij een professionele kweker van kiwi’s.
8. Het uitplanten van jonge kiwiplanten
Jonge kiwiplanten in volle grond zetten is eenvoudig en gelijkaardig aan het planten van andere plantensoorten. Je maakt een gat op de plaats waar je de kiwiboom wil hebben. Maak het gat iets groter dan de diameter van de pot waarin de plant nu staat. Merk je dat de grond op de bodem van het plantgat wat te droog is, geef dan een klein beetje water. Plaats de plantenkluit in het plantgat, zorg dat alle wortels in het gat zitten en controleer of de plant mooi recht staat. Vul de put met de uitgegraven aarde en druk goed aan.
9. Bind alle scheuten aan de steun of het raamwerk vast
Kiwiplanten groeien door steeds opnieuw verse scheuten te gaan vormen. Bind deze scheuten vast aan het raamwerk om zo een soort van stam te maken. Dit geeft de plant extra stevigheid. Gebruik voor het opbinden geen snijdende touwtjes of ijzerdraad die de plant kunnen kwetsen, maar zachtere materialen zoals rubber bijvoorbeeld. Er zijn in de handel speciale ringetjes of draadjes te verkrijgen. Planten kunnen op plaatsen waar ze gekwetst zijn schimmels gaan ontwikkelen.
10. Snoei geregeld bij
Kiwiplanten moeten twee keer per jaar een snoeibeurt krijgen, een eerste keer rond november of december en een tweede keer in mei of juni. Snoei hierbij alle ranken met een houtachtige structuur terug tot het zesde blad en ook alle zijwaartse takken die niet door het raamwerk worden gesteund of geleid.
11. Op zoek naar mannelijke en vrouwelijke planten
Er zijn tweeslachtige varianten op de markt beschikbaar, maar over het algemeen heb je zowel een mannelijke als een vrouwelijke kiwiplant nodig om tot bloemen, en dus ook vruchten te kunnen komen. Hier zit net het addertje onder het gras bij het zelf kweken van kiwi’s. Je kunt enkel aan de bloem zien of het om een mannelijke of een vrouwelijke plant gaat. Een kiwiplant bloeit pas voor de eerste keer na ongeveer vijf jaar. Je moet dus lang wachten vooraleer je weet of je zowel over mannelijke als vrouwelijk planten beschikt.
Een mannelijke bloem kun je herkennen aan de helmknoppen, die felgeel van kleur zijn en door een grote hoeveelheid pollen zijn bedekt. Vrouwelijke bloemen hebben geen helmknoppen, maar wel stempels die kleverig aanvoelen en ook vruchtbeginsels aan de bloembasis.
Per mannelijke plant horen 8 vrouwelijke planten. Staan er meer mannelijke planten, dan moet je deze verwijderen.
12. Eindelijk vruchten oogsten
Na de vele jaren geduldig wachten zul je eindelijk in september en oktober kunnen oogsten. Schrik niet als de eerste keer oogsten wat magertjes uitvalt. Jaar na jaar zal de hoeveelheid vruchten die de planten voortbrengen groter worden. Rijpe kiwi’s kun je herkennen aan de kleur. Je kan ook een vrucht plukken en opensnijden. Zijn de zaadjes mooi zwart en het vruchtvlees goed van kleur? Dan zijn ze rijp!
Kiwi kweken in een serre
Veel tuiniers kiezen ervoor om kiwi binnen te kweken in een kas. Dit kan perfect, zeker voor de rassen die een koudere temperatuur niet goed doorstaan. Nadeel van het kweken van een kiwiplant in de kas is dan weer dat de kas snel te klein wordt voor de plant. Kiwiplanten die zich goed voelen op hun standplaats zullen namelijk razendsnel groeien en hierdoor vaak andere planten in de kas verstikken.